Architektura świątyń - starożytny egipt

SZTUKA MYKEN

Temat: architektura Achajów

rys. twierdza w Tirinsie - rekonstrukcja

Na charakter architektury miejskiej i pałacowej miały wpływ warunki geograficzne i stosunki między ludami zamieszkującymi ówcześnie półwysep Peloponeski. Achajowie pojawili się ok. II tys. p.n.e. na półwyspie Peloponeskim i jako plemię wojownicze prowadziło politykę ekspansji. Charakter ten widać w ukształtowaniu osad, które przyjęły formy dobrze obwarowanych twierdz.
Pośród nich zachowały się legendarne Mykeny i Tiryns oraz Pylos (jako jedyne z trojga nie posiada murów obronnych).
Twierdze były silnie ufortyfikowane otaczały je mury o grubości kilku metrów i o znacznej wysokości ośmiu i więcej metrów. Obwarowania wznoszono z dużych głazów czasem naturalnych, czasem ociosanych od strony lica. Mur tego typu nazywa się wątkiem cyklopowym.

Rdzeń muru pomiędzy ścianami wypełniano złomem skalnym i ziemią. Znaczna grubość fortyfikacji pozwalała także na umieszczanie wewnątrz korytarzy zwanych galeriami obronnymi. W twierdzy Tiryns zachowała się taka galeria, nad którą zamyka się tzw. pseudosklepienie.

przykład pseudosklepienia w  galerii obronnej cytadeli w Tirynsie

Forma pseudosklepienia polega na nadwieszaniu schodkowo kolejnych warstw kamieni aż do zamknięcia szczytu.

W obręb murów prowadziły bramy, miejsca reprezentacyjne, lecz pod względem strategicznym najsłabsze.

Do naszych czasów zachował się zabytek bramy wieńczonej niezwykłym przykładem rzeźby monumentalnej.
Bramę w Mykenach usytuowana jest nieco w głębi muru, do której prowadzi krótki korytarz. To rozwiązanie strategiczne obliczone na ograniczenie bezpośredniego natarcia na wejście.

    

Brama Lwic w Mykenach

Brama Lwic jako jedna z dwóch bram twierdzy posiada wyjątkowy charakter. Nad jej nadprożem zachował się przykład rzeźby monumentalnej kultury Achajów, jedyny tej rangi jaki znamy z ich niemalże ośmiuset letniej tradycji. Wejście składa się z monolitycznych głazów i wyprofilowanego w łuk nadproża. Trójkątne pole prześwitu spełnia funkcję konstrukcyjną w tej części muru, a mianowicie rozkłada siłę ciążenia na pionowe węgary. Na powyższej fotografii kamienna ściana ma ok. 7 metrów wysokości.
Trójkątne pole zapełnione zostało płaskorzeźbą, która w heraldycznym ujęciu przedstawia dwie zwrócone ku sobie lwice wsparte o usytuowaną w osi kompozycji kolumnę.

Zwrócone ku przybyszom głowy nie zachowały się, natomiast modelunek sylwet zwierzęcych został wykonany wiernie i dużą siłą wyrazu. Rzeźbiarz wykazał się świadomością modelunku mięśni, ciała zwierzęcia, jego anatomii i charakterystyki ruchu.  Uwagę zwraca kształt kolumny ustawionej w centrum. To ewidentnie minojska kolumna o gładkim, rozszerzającym się ku górze trzonie. Nad kapitelem kapitelem zaznaczony jest architraw i elementy stropu. Wpływ nie jest tu przypadkowy, gdyż Achajowie najechali Kretę już w połowie XV wieku p.n.e. Brama Lwic powstała ok. 1250 r.p.n.e. wraz z trójkątną płaskorzeźbą mierzącą ok.3 metrów wysokości. Achajowie zaadoptowali taką formę podpory. Kolumna ma również wymiar symboliczny, ale także łączy się z sercem osad i cytadeli, dosłownie, budowlą w której rezyduje władza tj. megaronem.

plan pałacu w twierdzy Tiryns

Tak więc, centrum twierdzy była cytadela a w niej obiekty pałacowe. Centralnymi budynkami reprezentacyjnymi były właśnie megarony. Najbardziej okazałe relikty tego typu budowli archeologowie odnaleźli w kompleksie pałacowym w Pylos.
Megaron zbudowany ma planie prostokąta z prostokątnym lub kwadratowym wnętrzem z centralnie ulokowanym paleniskiem, które otaczały cztery kolumny podtrzymujące dach. ściany boczne były przedłużane przed ścianę frontową tworząc rodzaj głębokiego przedsionka. Belkę nad wejściem do owego przedsionka podtrzymywały dwie kolumny. Budynek w typie megaronu uważa się za pierwowzór dla świątyni greckiej szczególnie typu templum in antis. 
Megarony jako sale reprezentacyjne były bogato dekorowane. ściany pokrywał tynk wapienny i podobnie jak podłogę i strop pokrywały je dekoracje malarskie.

Plan megaronu

megaron - rzut izometryczny

wnętrze megaronu  - rekonstrukcja

Ostatnim typem architektonicznym z bogatej kultury Achajów jest Tolos. Przykład z architektury grobowcowej nie jedyny. Achajowie wykorzystywali różne typy grobów w ceremoniale pochówkowym, a Tolos zapewne zarezerwowany dla najważniejszych osobistości w ich społeczności. Tolos wywodzi się z typu grobów kopułowych z wydrążoną w skale grotą, do których prowadził długi korytarz. Już wówczas były to miejsca spoczynku królów. Do najświetniejszych zaliczamy zespół dziewięciu grobów kopułowych w Mykenach.

Tolos jest budowlą z reguły podziemną wykutą w zboczu pagórka i składa się z trzech części:

 jak na poniższym rys. A) dromosu, czyli długiego korytarza, który po złożeniu zwłok był zasypywany  B) przedsionka C) okrągłej komory,

To właśnie komora była częścią wykutą w skale pagórka i przykrywana była tak zwanym pozornym sklepieniem konstruowanym na tej samej zasadzie co w przypadku galerii obronnej w twierdzy Tiryns lecz z większą pieczołowitością. Sklepienie powstawało z warstw bloków kamiennych nałożonych na siebie tak, że każda kolejna warstwa wystawała nieco przed poprzednią niższą i każda kolejna warstwa zakreślała coraz mniejszą średnicę. Ostatnią warstwę zamykał sporej wielkości kamień. Od wewnątrz tworzyło to gładką wygiętą łukowato płaszczyznę, a od zewnątrz okładano warstwą gliny i ziemi. Tolosy do naszych czasów zachowały się w surowej architektonicznej formie,  ale należy mieć na uwadze, że zdobiono je dość okazale, zarówno portal prowadzący do przedsionka jak i w bogato wyposażone wnętrza okrągłej komory.