Architektura świątyń - starożytny egipt

SZTUKA GRECKA 

Temat: Attyka centrum kultury archaicznej Grecji
CERAMIKA 

Między XII a X wiekiem na półwysep peloponeski z półwyspu bałkańskiego napływa fala plemion Dorów. Dorowie są odmienni kulturowo od ludność autochtonów w tym od Achajów. W wyniku ekspansji i długotrwałych konfliktów Achajowie znikają z terenu półwyspu ok. X w p.n.e, przenoszą się na wyspy archipelagu i do Azji Mniejszej.

podział terenów Grecji ze względu na dominację plemion ok pierwszego tysiąclecia p.n.e.

Pierwszym ośrodkiem jaki wyłania się po okresie chaosu wojen u schyłku, X wieku jest Attyka ze swoim ośrodkiem Atenami. Wytwarza się tam masowo ceramikę. Ceramika ma szerokie zastosowanie w życiu codziennym, w praktykach pogrzebowych i rytuałach całopalnych.
Ważnymi obiektami tego czasu są naczynia stylu dipylońskiego.Nazwa pochodzi od podwójnej (przedrostek - di) bramy w Atenach, za którą zaczynał się cmentarz.
Ewolucja stylu zdobienia ceramiki w okresie archaicznym wskazuje na trzy chronologiczne nurty:
- protogeometryczn, (przed geometryczny) X-IX w p.n.e.,
- geometryczny, VIII w p.n.e.,

- orientalizujący. VIII - VII w p.n.e.

Styl protogeometryczny to styl ozdabiania naczyń ceramicznych. Forma i wielkość naczyń jest dowolna. Ozdabiane formami kolistymi, spiralnymi, półkolami, liniom falistą. Kompozycja dekoracji rozgrywa się w obszarze poziomych pasów, ilość używanych form jest oszczędna.W centralnym miejscu między imadłami (uchwytami) usytuowany jest pas z głównym motywem.

Styl geometryczny to naczynia które zdobione są elementami geometrycznymi. Linia miękka została zastąpiona przez linie proste i łamane.Układ pasowy kompozycji zostaje rozwinięty i wraz z motywami geometrycznymi ściśle związany z kształtem naczynia.

         

Moty zdobnicze w stylu geometrycznym to linia prosta, łamana pod kontem prostym, zygzaki, romby, trójkąty, linie skośne zakreślające pola. Powierzchnia stopy, brzuśca, szyi czy wlewu pokryta jest gęsto ornamentem.

   

Pojawia się ornament złożony z ciągłego układu linii łamanej pod kontem prostym zwany meandrem. Meander stanie się niejako synonimem antyku greckiego, symbolem klasycznego detalu i będzie wykorzystywany  z powodzeniem przez wiele stuleci w architekturze, meblarstwie i zdobnictwie.

Naczynia Dipylońskie - to najbardziej okazałe przykłady stylu geometrycznego. Produkowane w okolicach Aten były swego rodzaju pomnikami stawianymi na grobach. Duże rozmiary ok. 1,5m wysokości,
brak dna naczynia wskazuje na funkcję sepulkralną a tematyka scen ukazujących ceremoniał pogrzebowy podkreśla ją. Podczas obrzędów związanych z kultem zmarłych wlewano do nich wino i oliwę, krew zwierzęcą.

Przy zachowaniu kompozycji poziomych pasów miejsca najbardziej eksponowane między imadłami ozdobiono scenami protesis .

- Wielka amfora dipylońska
 Wysoka na półtora metra, na jej brzuścu znajduje się scena wystawienia zwłok na marach - protesis, opłakiwanie zmarłego, przedstawienie orszaku pogrzebowego. Figury postaci są silnie geomertyzowane.
Korpus człowieka  to trójkątna forma, głowa uproszczony kształt profilu a kończyny patykowate sprowadzone do pogrubionych kresek. Rytmiczne powtórzenia sylwet postaci tworzą zeń jeszcze jeden pas ornamentowy. Na szyi naczynia znajdują się dwa pasy z odmienną w stylistyce dekoracją, to sylwetki pasących się jeleni i koni. Przewężenie szyi podkreślają poziome różne warianty meandra. Układ dekoracyj jest spójny z bryłą naczynia, co stanowi punkt wyjścia dla całej późniejszej greckiej ceramiki.

         

- Wielki krater dipylońskiWysoki na 123 cm i wykonany w połowie VIII w  p.n.e, którego szeroki wlew okala równie szeroki meander. Całe zdobienie krateru nawiązuje do scen związanych z kultem zmarłych. Mamy więc, ciało wystawione na marach, płaczki, wóz pogrzebowy, orszak żałobny, oraz zaprzęgi obrazujące zawody uświetniające ceremonie pogrzebową. O gonitwach rydwanów pisał Homer kreślą sceny zawodów wydanych przez Achillesa na cześć zmarłego Patroklesa.
Wszystkie postacie ludzkie i zwierzęce są zgeometryzowane. Dolna część brzuśca i stopa krateru ozdobione ciemnymi pasami i delikatnym motywem meandra jakby dla wyeksponowania scen w głównej części naczynia.

         

Styl orientalizujący. Wytwórczość ceramiki w tym typie wiąże się ściśle ze skłonnością plemion greckich do wędrówek i otwartości na wpływy ludów autochtonicznych wschodnich wybrzeży morza śródziemnego. Właśnie na przełomie VIII i VII wieku rozpoczyna się dla Greków okres wielkiej kolonizacji. Zakładają oni swoje polis  na wschodzie w Azji Mniejszej i na zachodzie na Sycylii i  na półwyspie italskim. Rozpoczyna się epoka niezwykłego rozwoju ekonomicznego i kulturowego.

Rozkwitają także ośrodki wytwórczości artystycznej, takie jak, Korynt leżący na północny zachód od Aten i Rodos. Produkowana tam ceramika eksponowała wzorce stylistyki wschodniej. Produkowano różnego rodzaju ceramikę w tym wyroby luksusowe o przeznaczeniu kosmetycznym.

     

Charakterystyka zdobienia orientalizującego to pasowa kompozycja strefowa  wypełniana różnymi motywami. Formy zoomorficzne i  stylizowane roślinne ornamenty to główny motyw zdobień. Heraldyczne i antytetyczne zestawienie zwierząt, czyli dwóch postaci na przeciw siebie i rozdzielenie ich elementem np: roślinnym. Elementy roślinne wykorzystywane w dekoracji to palmeta i lotos, czyli detale o ewidentnej prominencji wschodniej - perskiej.
Inną cechą tego typu ceramiki jest szczelne wypełnianie pól małymi detalami zdobniczymi, kropkami, rozetkami, plamkami i kwiatkami, itp. Jest to przykładem  na traktowanie przestrzeni w charakterze horror vacui. 
Trzeba w końcu wspomnieć o zapełniających tą ceramikę fantastycznych stworach, gryfach, mitycznych sfinksach, lwach, bykach i ptakach, które przeniknęły do wyobraźni ówczesnych Greków poprzez wschodnie podania i legendy. Wszystkie te wizerunki, kształtuje stylizowana płynna linia, finezyjna plama barwna, a wszystko to w pełni spełniaja zasadę decorum - czyli zgodności treści z formą. Zwierzęta są wyraziste i posiadają charakter właściwy swemu gatunkowi.