Architektura świątyń - starożytny egipt

Temat 4:
Reliefy, malowidła i hieroglify.

 Jak już wiemy, cała sztuka w starożytnym Egipcie opierała się na klarowności wypowiedzi i jasnym komunikacie narracyjnym. Egipcjanie byli obsesjonatami w kolekcjonowaniu wizerunków rzeczywistości i codzienności oraz katalogowaniu tychże. Tak, jak na terenie Mezopotamii zapisywano świadectwa zdarzeń dnia codziennego i wielkich wydarzeń w piśmie klinowym, tak wzdłuż Nilu stworzono po temu system znaków zwanych hieroglifami. System notacji rozwijał się wspólnie z konwencją przedstawień plastycznych. Ludzie żyjący już ponad 3500 tysiącami lat p.n.e byli świadomi, że sztuka przedstawiająca, w nie gorszy sposób od mowy może być nośnikiem idei, może służyć za przekaz i zwierciadło rzeczywistości. Aby w pełni wykorzystać tę funkcję obrazu i aby skrystalizować przekaz musiano wprowadzić system kompozycyjny i ustalić zasady przedstawienia. Schematyzację form plastycznych określamy mianem kanonu.

Poniżej podaję kilka przykładów do tego tematu.

1) Reliefy barwne z grobowca możnowładcy Ti w Sakkara, 

wejście do mastaby, zwróćcie uwagę na konstrukcję słupowo-belkową  

przedstawienie możnowładcy w komorze grobowej

Poniżej znajdziecie link do krótkiego filmu, w którym obejrzycie sobie reliefy w kontekście przestrzeni grobowca:
                                             https://www.youtube.com/watch?v=35HxE06tjHQ

   Relief wypukły w kanoniczny sposób ukazujący sylwety ludzkie przedstawiane na płaszczyźnie w jak
   najszerszych rozmiarach Tułów trójkątny ukazuje ramiona en face, natomiast głowa i nogi z profilu.     

   Postacie syna i ojca posiadają atrybuty władzy i funkcji. Ubiór także świadczy o pozycji społecznej.
   Tworząc rysunek postaci w kanonie tworzono go najpierw na papirusie w układzie modularnym 18-nastu
   kratek dla postaci stojącej i czternastu dla postaci siedzącej. Płaszczyzna włosów nie była wliczana w
   moduł wysokości. Poniżej przytaczam wyrys postaci ludzkiej z książki K. Michałowskiego "Nie tylko
   piramidy..."

   

Wracamy do Grobowca Ti

   Reliefy w mastabie możnowładcy Ti dostojnika V dynastii, pochodzą z ok. 24000 roku p.n.e.

   Polichromowane obrazy ukazują z żywą narracją wiele aspektów z życia społeczności jaką nadzorował Ti.
   Skrupulatność rzeźbiarzy daje dziś wyobrażenie o rodzajach łodzi, sposobie uprawiania zbóż,
   przetwarzaniu ich i przechowywaniu, typach ubioru, technologii obróbki drewna itd.

2) Freski z grobowców Beni-Hassan w Asuanie
    Grobowiec księcia Chnumchotepa III

    Scena polowaniem na ptactwo bagienne i drzewami pełnymi ptaków nad wejściem. W scenie tej książę trzyma w ręku linę, za pomocą której ściąga ku sobie niczym zbiór staw z ptakami. Malowidło ukazuje niezwykłą różnorodność żyjących wówczas gatunków na które polowano. Uwadze artysty nie umknęło, że podczas polowania kilka sztuk uciekło w popłochu i pokazał je wzlatujące nad stawem.

Duże wrażenie robi dokładność z jaką zaobserwowano i wykonano sylwety poszczególnych gatunków ptaków. Obraz stanowi swoisty ornitologiczny inwentarz ptactwa żyjącego ówcześnie na tamtych terenach..

Scena z przybycia Izraelitów do Egiptu. W kanonie przedstawień artysta znalazł środki stylistyczne aby scharakteryzować odmienność przybyszów, takie jak: jaśniejsza karnacja skóry i nie różnicowanie barwy męskiej od kobiecej postaci, wzorzyste długie odzienia, profil głowy odmienny od egipskiego z zakrzywionym  nosem, stopy są obute. Poniżej przerys fresku.

Podobną precyzję, jak w przypadku sceny z polowania w grobowcu księcia Chnumchotepa III, w przedstawianiu zwierząt doskonale uchwyconych w ruchu, odnajdziemy w malowidłach grobowca w Meidum z okresu IV dynastii obecnie eksponowane w muzeum w Kairze.

Przepiękne motywy przyrodnicze, sceny pasterskie i sceny polowań znajdziemy w:

Grobowcu księcia Nebamuna, który możecie także zwiedzić wirtualnie wchodząc na poniższy link:

https://www.britishmuseum.org/visiting/galleries/ancient_egypt/room_61_tomb-chapel_nebamun/nebamun_animation.aspx 

Książę podczas polowania fragment przepięknego fresku, gdzie dynamiczna scena polowania jest rozbudowana o wiele niezwykłych detali, jak ten z polującym kotem:

Zwraca uwagę niezwykła drobiazgowość w ukazaniu gatunkowych cech zwierząt, frontalne przedstawienie różnych ryb w "pasie" wody. To cechy charakterystyczne w konwencji formalnej kanonu, podobnie jak wielkościowe zróżnicowanie postaci pod względem hierarchii.  

Podręcznikowym wręcz przykładem malarstwa z  grobowca księcia Nebamuna wykorzystującego perspektywę kulisową jest scena młodego pasterza wołów. fotografia poniżej.

Przykład ukazującym pejzaż, z grobowca księcia Nebamuna, jest najbardziej ikoniczny jeśli chodzi o plastyczną interpretację przestrzeni. Połączono tu perspektywę kulisową z odrzutowaną.
Staw z wodą potraktowano jako przedmiot i ukazano płasko z góry, drzewa w pasowym układzie kulisowym podobnie jak roślinność wokół wody, zwierzęta natomiast poukładano na tafli wody z kolekcjonerską skrupulatnością.

  

Przykładem malarstwa ukazującym sceny z życia i zabaw są freski z:
Grobowca mistrza Nachta w Tebach:

Freski prezentują sceny polowania, winobrania i tłoczenia wina oraz słynną scenę z muzykantkami, która formalnie rozszerza strukturę kanonu w ukazaniu ruchu, ukazując niemalże kontrapost u delikatnie pląsającej dziewczyny grającej na lutni.